Ο καρκίνος του ενδομητρίου αποτελεί τον συχνότερο γυναικολογικό καρκίνο (εξαιρουμένου του καρκίνου του μαστού )στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες.Ο καρκίνος ξεκινά από το ενδομήτριο δηλ.τον εσωτερικό χιτώνα της μήτρας.

Το 75% των περιπτώσεων καρκίνου του ενδομητρίου εμφανίζεται μετά την εμμηνόπαυση,με μέση ηλικία διάγνωσης τα 60 χρόνια.'Ενα ποσοστό 3-5% εμφανίζεται πρίν την ηλικία των 40 ετών.

Η ταξινόμηση του καρκίνου του ενδομητρίου της μήτρας σε στάδια διευκολύνει την πρόγνωση και την επιλογή της θεραπείας.Τα στάδια αυτά είναι:

ΣΤΑΔΙΟ 0. Ο καρκίνος περιορίζεται στα επιθηλιακά κύτταρα.

ΣΤΑΔΙΟ 1. Ο καρκίνος περιορίζεται στο σώμα της μήτρας.

ΣΤΑΔΙΟ 2. Ο καρκίνος έχει επεκταθεί προς τον ενδοτράχηλο.

ΣΤΑΔΙΟ 3. Ο καρκίνος έχει προχωρήσει εκτός της μήτρας.

ΣΤΑΔΙΟ 4. Ο καρκίνος έχει καταλάβει τα όργανα και τα οστά της πυέλου.

Στο 80% των περιπτώσεων διγιγνώσκεται στο στάδιο 1 ,ενώ η συνολική 5ετής επιβίωσης το 2001 ήταν 76,5%.Ανιχνέυεται συχνά σε αρχικό στάδιο εξαιτίας του γεγονότος οτι ο καρκίνος αυτός δίνει συμπτώματα ,τα οποία οδηγούν τη γυναίκα στον γυναικολόγο της.

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι τα ακόλουθα:

1. Αιμορραγία ,ακόμα και σταγονοειδής,στην εμμηνόπαυση.
2. Μεγαλύτερη διάρκεια της περιόδου,αυξημένη δηλ. ροή αίματος.
3. Μεσοκυκλική αιμορραγία (αιμορραγία δηλ. ανάμεσα στις περιόδους)

Παράγοντες κινδύνου:

1. Η παχυσαρκία
2. Η ατοκία
3. Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών
4. Ο σακχαρώδης διαβήτης
5. Η υπέρταση
6. Η πρώιμη εμμηναρχή και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση
7. Η κακή διατροφή με αυξημένη κατανάλωση λίπους
8. Η χορήγηση ταμοξιφαίνης(φάρμακο που δίνεται στις ασθενείς με καρκίνο του μαστού)
9. Η χορήγηση οιστογόνων ,όταν χορηγούνται μόνα τους χώρις προγεστερόνη

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

1. Τεστ Παπανικολάου για τον αποκλεισμό κακοήθειας από τον τράχηλο της μήτρας
2. Διακολπικό υπερηχογράφημα,το οποίο παρέχει πληροφορίες για το πάχος του ενδομητρίου
3. Οριστική διάγνωση τίθεται με την διαγνωστική απόξεση της μήτρας και την αποστολή των υλικών για ιστολογική εξέταση
4. Η υστεροσκόπηση αποτελεί ενα από τα πιο σύγχρονα εργαλεία καθώς επιτρέπει την άμεση επισκόπηση της κοιλότητας της μήτρας και την δυνατότητα λήψης κατευθυνόμενων βιοψιών από ύποπτες περιοχές

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Για την επιλογή της καταλληλότερης θεραπευτικής αγωγής πρέπει να λαμβάνονται και οι παράμετροι που θεωρούνται σήμερα σημαντικές όπως η ηλικία της ασθενούς,η επιθυμία της για τεκνοποίηση,το στάδιο της νόσου,η διαφοροποίηση του όγκου κ.α.

Η χειρουργική θεραπεία αποτελεί θεμέλιο λίθο της αντιμετώπισης των όγκων αυτών.Η ολική υστερεκτομή με τα εξαρτήματα(σάλπιγγες και ωοθήκες)είναι επιβεβλημένη στις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του ενδομητρίου.

Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται συχνά επικουρικά ή προφυλακτικά.

Ο ρόλος της χημειοθεραπείας και της ορμονοθαραπείας είναι σε προχωρήμενη νόσο και για την αντιμετώπηση υποτροπών.

Παρά το γεγονός οτι αρκετοί προδιαθεσικοί παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου του ενδομητρίου δεν μπορούν να προληφθούν όπως π.χ. η πρώιμη εμμηναρχή είναι σημαντικό να τονιστεί η ανάγκη για έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής ,με διακοπή του καπνίσματος,με διατήρηση του σωστού σωματικού βάρους γιατί η παχυσαρκία ,ο διαβήτης και η υπέρταση αποτελούν πολύ σημαντικούς παράγοντες κινδύνου.

Πολύ σημαντικό ρόλο ασκεί η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών ,η οποία μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ενδομητρίου κατα 50%.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Ή ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ

Με τον όρο καρκίνο περιγράφονται ομάδες νοσημάτων που η αιτία τους βρίσκεται σε κυτταρικό επίπεδο. Ο όρος αναφέρεται σε υπερβολική και απρογραμμάτιστη ανάπτυξη κυττάρων ενός οργανισμού όπου μέχρι την στιγμή που ξεκίνησε η διαδικασία της καρκινογένεσης τα κύτταρα ήταν φυσιολογικά. Οργανικά ο καρκίνος είναι μια ασθένεια των κυττάρων, κατά την οποία τα κύτταρα δεν πεθαίνουν με την ίδια συχνότητα που γεννιούνται, δηλαδή χαλάει ο ρυθμός θανάτου (απόπτωσης) των κυττάρων, με αποτέλεσμα να γεννιούνται πάρα πολλά κύτταρα και να πεθαίνουν λίγα.

Φυσιολογικά, η μήτρα είναι ένα όργανο που έχει σχήμα και μέγεθος αχλαδιού, και αποτελείται από το σώμα, το ενδομήτριο, δηλαδή το εσωτερικό της (εκεί αναπτύσσεται το έμβρυο) και τον τράχηλο. Η μήτρα βρίσκεται στην μικρή πύελο της γυναίκας. Ο καρκίνος της μήτρας αναπτύσσεται στο ενδομήτριο ή στο σώμα της.

Ο καρκίνος του ενδομητρίου είναι ένας από τους συνηθέστερους καρκίνους του γυναικείου γενετικού συστήματος. Σε ποσοστό 70% εμφανίζεται στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες κυρίως μεταξύ 55 και 65 χρονών.

Κάθε γυναίκα που μετά τον 1 χρόνο που έχει σταματήσει η περίοδος ξαναδεί αίμα, θα πρέπει άμεσα να επισκεφθεί τον γυναικολόγο. Βεβαίως οι γυναίκες που βρίσκονται στο 40ο έως 50ο έτος της ηλικίας τους που τους παρουσιάζονται ανωμαλίες στην περίοδο όπως μεγάλη διάρκεια, αύξηση της ποσότητας του αίματος και συχνότερη εμφάνιση της περιόδου σε σχέση με πριν, πρέπει επίσης να επισκεφθούν τον Γυναικολόγο. Αν και οι ανωμαλίες αυτές της μήτρας συνήθως οφείλονται στην κλιμακτήριο, ή σε άλλες καλοήθεις παθήσεις της μήτρας θα πρέπει πάντα να ελέγχονται ώστε να αποκλεισθεί η πιθανότητα κακοήθειας.

Αιτιολογικοί παράγοντες του καρκίνου του ενδομητρίου

Η πραγματική αιτία του καρκίνου του ενδομητρίου είναι άγνωστη.

Πολλοί από τους παράγοντες που σχετίζονται με την ανάπτυξη όγκου στην μήτρα συνδέονται με την αυξημένη παραγωγή οιστρογόνων σε αυτήν. Έτσι αυξημένη συχνότητα παρατηρείται :

1. Σε γυναίκες στο αίμα τον οποίον κυκλοφορούν πολλά οιστρογόνα είτε γιατί δεν κάνουν ωορρηξία, όπως στις πολυκυστικές ωοθήκες, είτε διότι λαμβάνουν οιστρογόνα ως θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης κατά την εμμηνόπαυση.
2. Σε παχύσαρκες γυναίκες (στο λιπώδη ιστό παράγονται οιστρογόνα).
3. Σε διαβητικές γυναίκες.
4. Σε γυναίκες που έκαναν πολλές προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης.
5. Σε γυναίκες που έχουν πολλά χρόνια περίοδο (πρόωρη εμμηναρχή και καθυστερημένη εμμηνόπαυση).
6. Σε γυναίκες που κάνουν θεραπεία με αντιοιστρογόνα για καρκίνο μαστού (τα αντιοιστρογόνα σταματούν την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού ενώ αντίθετα έχουν οιστρογονική επίδραση στη μήτρα. Βέβαια η πιθανότητα να αναπτυχθεί καρκίνος στο ενδομήτριο είναι μικρή σε σχέση με αυτό που προσφέρει η θεραπεία αυτή στο μαστό της γυναίκας.

Πιθανά συμπτώματα που μπορεί να κρύβουν καρκίνο της μήτρας.

1. Αιμορραγία στην εμμηνόπαυση
2. Αιμορραγία η οποία είναι εκτός περιόδου
3. Μικροαιμορραγίες μετά την σεξουαλική επαφή
4. Γρήγορη και απότομη διόγκωση της κοιλιακής χώρας χωρίς αιτία
5. Αυξημένα κολπικά υγρά χρώματος καφέ, μπέζ, έντονο κίτρινο

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση τίθεται με διαγνωστική απόξεση ή με υστεροσκόπηση. Συμπληρωματικές εξετάσεις είναι το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία κοιλίας.

Στάδια του καρκίνου του ενδομητρίου

Στάδιο 1 : O όγκος περιορίζεται στο σώμα της μήτρας

Στάδιο 2 : O όγκος έχει επεκταθεί στον τράχηλο

Στάδιο 3 : O όγκος έχει επεκταθεί πέρα από την μήτρα αλλά δεν εξέρχεται από την πύελο και δεν διηθεί την ουροδόχο κύστη ή το έντερο

Στάδιο 4 : O όγκος έχει διηθήσει το ορθό, ή την ουροδόχο κύστη, ή έχει επεκταθεί σε απομακρυσμένους ιστούς

Αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου

Η αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου γίνεται με χειρουργική επέμβαση ή και ακτινοθεραπεία, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις χορηγούνται παράλληλα και διάφορα σκευάσματα προγεστερινοειδών. Η χειρουργική επέμβαση γίνεται είτε με ανοιχτή τομή είτε κλειστά με ρομποτική – λαπαροσκοπική επέμβαση και αφορά στην αφαίρεση της μήτρας με τα εξαρτήματά της (σάλπιγγες και ωοθήκες) ή και αφαίρεση πυελικών λεμφαδένων σε πιο προχωρημένο στάδιο.

Η  επέμβαση αυτή μπορεί να γίνει μετά από ακτινοθεραπεία.

Στην περίπτωση που ο όγκος έχει επεκταθεί πέρα από την μήτρα υπάρχει δυνατότητα να χορηγηθεί εξωτερική ακτινοβολία αλλά και ενδοκοιλοτική, ή εκτελείται χειρουργική επέμβαση πιο εκτεταμένη από μια απλή υστεροκτομία, η οποία λέγεται ριζική υστερεκτομία και συνοδεύεται με αφαίρεση πυελικών και παραορτικών λεμφαδένων.

Παράγοντες που ελαττώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης του καρκίνου της μήτρας

1. Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών για μεγάλο χρονικό διάστημα στις γυναίκες με ανωορρηκτικούς κύκλους, μειώνει τον κίνδυνο
2. Η άσκηση και η υγιεινή διατροφή
3. Η αποφυγή της παχυσαρκίας
4. Η αντιμετώπισή του διαβήτη

Πρόληψη

Η πρόληψη έχει σαν αποτέλεσμα την αντιμετώπιση του καρκίνου στο πρώτο στάδιο το οποίο θεραπεύεται πλήρως. Κάθε γυναίκα που μετά τον πρώτο χρόνο που έχει σταματήσει η περίοδος ξαναδεί αίμα θα πρέπει άμεσα να επισκεφθεί τον Γυναικολόγο.  Βεβαίως οι γυναίκες που βρίσκονται στο 40ο έως 50ο έτος της ηλικίας τους που τους παρουσιάζονται ανωμαλίες στην περίοδο όπως μεγάλη διάρκεια, αύξηση της ποσότητας του αίματος και συχνότερη εμφάνιση της περιόδου σε σχέση με πριν, πρέπει επίσης να επισκεφθούν το γυναικολόγο. Αν και οι ανωμαλίες αυτές της μήτρας συνήθως οφείλονται στην κλιμακτήριο, ή σε άλλες καλοήθεις παθήσεις της μήτρας θα πρέπει πάντα να ελέγχονται ώστε να αποκλεισθεί η πιθανότητα κακοήθειας. Η γυναικολογική εξέταση, το τεστ-Παπανικολάου και το υπερηχογράφημα μήτρας-ωοθηκών αποτελούν τα βασικά  όπλα για την πρόληψη του γυναικολογικού καρκίνου.